Evlerimizin ve iş yerlerimizin olmazsa olmaz beyaz eşyası
buzdolabıdır. Yiyecek ve içeceklerimizi taze, güvenilir ve dayanıklı tutmanın
tek yöntemi buzdolabıdır. Peki buzdolabı ne zaman ve nasıl icat edildi işte
bunun cevabı için yazımızı okumaya devam etmelisiniz. Soğutma sistemlerinin icadından önce insanlar yiyecekleri
dağlardan getirdikleri veya yakınlarındaki nehir ve göllerden bulunan kar veya
buzlar sayesinde muhafaza ediyorlardı. Bilinen ilk buz mahzenleri toprağa delik
açarak yapılmış etrafı saman ve ağaçlarla kaplanmıştır ve etrafı bu buzlarla ve
karlarla kaplanmıştır. Bu dönemlerde soğutma “buz kutusu” olarak bilinen el
yapımı bir makine tarafından yapılırdı. Bir tahta kutu çinko ve yalıtım
malzemeleri ile kaplanmıştı. Buz kutusu, bugünkü buzdolaplarından daha küçük ve
daha az verimli olmuştur ancak modern buzdolabının atası olarak kabul edilir.
Tabi ne kadar koruma sağlasa da mutlaka buzlar eriyordu ve teknoloji geliştikçe
çok daha iyilerinin tasarlanması gerekiyordu. Buzdolabı yiyecekleri soğutmak ve saklamak için tasarlanmış eşyalardır.
Buzdolabının icadıyla ilgili önemli ilerlemelerden biri 11. Yüz yılında İbn-i
Sina tarafından gerçekleştirilmiştir. Soğutulmuş bobin buharları yoğunlaştırmak
için kullanılmıştır. Glasgow Üniversitesi'ndeki William Cullen, 1748
yılında ilk yapay soğutma sistemini tasarladı ve insanlara sundu. Ancak,
keşfini gerçekçi amaçlar için hiç kullanmadı. 1805 yılında ABD’li mucit
Oliver Evans, sıvı kullanmayan ilk soğutma makinesini tasarladı ve bunun yerine
soğutmak için buhar kullandı. 1834'te Jacob Parkins, elverişli
soğutma için ilk makineyi yaptı.
Üstünde silindirik bir ısı eşanjörü bulunan ilk elektrikli buzdolabıdır. Günümüzde Birmingham bilim müzesinde sergilenmektedir.
Et ambalajlama ve bira gibi pratik yiyecek-içecekler için
kullanılan ilk buz yapma makinesi 1857'de James Harrison tarafından icat
edildi. Bu sistem 1859'da Ferdinand Carre tarafından daha
komplex hale getirildi. Bu yeni geliştirilen sistem soğutmak
için sıkıştırılmış hava kullanılmadı bunun yerine amonyak kullandı. Daha
sonra, 1876'da bir Alman mühendis olan Carl von Linden, soğutma teknolojisinin
önemli bir unsuru olan gazlaştırma sistemini kurdu. İlk
yaygın olarak kullanılan soğutma sistemi 1927 yılında General
Electric tarafından piyasaya sürüldü.
Karl Linde ilk elektrikli buzdolabını yapay olarak 1877’de
yapmayı başardı. Bu buzdolabı aslında yiyeceklerin bozulmaması için soğuk
ortamın gerekliliğinin ispatı niteliğindeydi. Çünkü bu haliyle kullanılabilir
bir yapıdan oldukça uzaktı. Linde’ nin cihazı, yiyecek kabininin arkasına freon
gazı yerine metil ether gibi son derece patlayıcı bir gaz pompalıyordu.
Güvenlik endişesi sebebiyle pek kullanılamadı. Sonraki yıllarda ise, freon gazı
kullanılan ilk buzdolabını Balzer Von Platen ve Carl Munters birlikte tasarladı. Freon: Freon gazı kokusuz, renksiz, yanıcı olmayan, temas
ettiği metalleri paslandırmayan bir gaz türüdür. DuPont'un tescilli markasıdır.
Kloroflorokarbon yahut hidro-kloroflorokarbon formülleriyle bilinir. Freon gazı
türüne göre yaklaşık -30 derecede kaynar ve -180/-200 derecelerde donar. En eski soğutma biçimlerinden birine buz evi denirdi. Bunlar
yıl boyunca buz depolamak için kullanıldı genellikle yakındaki göl ve
nehirlerden kesilirdi. İbraniler, Yunanlılar ve Romalıların da depolama
çukurlarına yerleştirilen karları kullandıkları biliniyor. Ev tipi ilk buzdolabı 1913 yılında ABD'nin Chicago kentinde üretildi. Buzdolabı elektrikle çalışıyordu
ve ahşap gövdesinin üzerinde kompresör tipi
bir soğutucu vardı. Gövdesi ahşaptan yapılan bu buzdolabının soğutucu mekanizması,
dolabın tavanına konmuştu ve neredeyse yarısı kadardı.
Yorum Yap